Pomalidomid wydłuża przeżycie chorych na opornego szpiczaka

W sierpniu 2013 r. Europejska Agencja Leków dopuściła do stosowania lek immunomodulujący pomalidomid w leczeniu opornego/nawrotowego szpiczaka plazmocytowego (n/o SzP) u pacjentów, u których już wykorzystano leki pierwszej linii: bortezomib i lenalidomid. Niestety, pomalidomid jak dotąd jest w Polsce niedostępny. W 2014 r. został on, dzięki firmie farmaceutycznej, udostępniony 100 polskim pacjentom. Przeprowadził pan analizę skuteczności tego leku u połowy tej grupy chorych. Czym się ona charakteryzowała pod względem objawów klinicznych, jak była leczona, jakie miała rokowania?

Analizie retrospektywnej poddano 53 kolejnych, nieselekcjonowanych chorych na n/o SzP w wieku 40-79 lat (mediana: 63 lata). Przed rozpoczęciem leczenia pomalidomidem (Pom) 44 chorych (83 proc.) było w ≥2 stadium zaawansowania klinicznego według International Staging System (ISS). U 11 chorych stwierdzono oporność na poprzedzające leczenie talidomidem (Tal), u 9 chorych na leczenie bortezomibem (Bort) i u 17 chorych na leczenie lenalidomidem (Len). U 3 chorych (6 proc.) stwierdzono oporność na leczenie Tal, Bort i Len, a u 7 (14 proc.) oporność na Bort i Len. 

Jaką skuteczność i bezpieczeństwo wykazał pomalidomid u tych pacjentów?

Co najmniej częściową remisję (≥PR) uzyskano u 37 proc. chorych, u 2 proc. całkowitą remisję (CR), u 4 proc. bardzo dobrą remisję częściową (VGPR) i u 31 proc. chorych PR. U 29 proc. chorych stwierdzono stabilizację choroby (SD) i u 34 proc. progresję choroby (PD). 

Podsumowując: w tak przeleczonej grupie chorych u ponad 1/3 uzyskano co najmniej PR i u niespełna kolejnej 1/3 uzyskano stabilizację szpiczaka. Mediana OS i PFS wyniosła odpowiednio 12,3 miesiąca i 9,7 miesiąca. Z powodu działań niepożądanych (AE) ok. 1/5 chorych wymagało czasowego przerwania leczenia Pom. Najczęściej stwierdzanymi poważnymi hematologicznych AE (≥3° wg CTC AE) były: neutropenia stwierdzona u 1/5 chorych, małopłytkowość u 10 proc. chorych i niedokrwistość u 7 proc. chorych. U niespełna 10 proc. chorych stwierdzono niehematologiczne AE. Najczęściej były to zakażenia, w tym zapalenie płuc.

Na ile uzyskane wyniki dotyczące pomalidomidu w analizowanym przez pana standardzie leczenia pokryły się z innymi analizami leczenia tego stadium szpiczaka na świecie, na podstawie których powstały zalecenia europejskie czy Polskiej Grupy Szpiczakowej? 

Uzyskane wyniki analizy retrospektywnej nieselekcjonowanych chorych są zbliżone do uzyskanych w innych badaniach. Poza tym stwierdziliśmy, że im wcześniej ten lek jest zastosowany, tym chorzy uzyskują istotnie dłuższy czas przeżycia, zarówno wolny od progresji, jak i całkowity.

Czy biorąc pod uwagę doświadczenia z przeprowadzonych badań, terapia powinna być dostępna dla polskich pacjentów?

Dokonanie oceny skuteczności i bezpieczeństwa leczenia pomalidomidem w Polsce wynikało z przesłanek naukowych. 

Należy dodać, że sytuacja chorych na n/o SzP w Polsce jest odmienna od stwierdzanych w innych krajach europejskich. W Polsce stosuje się leczenie oparte na talidomidzie, lenalidomidzie, bortezomibie i bendamustynie. Przy czym lenalidomid jest możliwy do stosowania jedynie w ramach programu terapeutycznego. Innym sposobem leczenia n/o SzP, możliwym do zastosowania w wyselekcjonowanej grupie chorych, jest przeszczepienie własnych komórek macierzystych. 

Według zaleceń ESMO z 2017 r., podstawą leczenia drugiego i kolejnych nawrotów SzP jest skojarzenie pomalidomidu z deksametazonem (PomDex) oraz jednym z następujących leków: cyklofosfamid, iksazomib, bortezomib, daratumumab i elotuzumab. Zarówno pomalidomid, jak i inne nowoczesne cząsteczki zalecane do stosowania w terapii skojarzonej w tej grupie chorych nie są refundowane w Polsce.