Prof. Samborski: bliżej europejskich standardów leczenia pacjentów z chorobami reumatycznymi

Jednym z głównych celów pilotażu jest maksymalne skrócenie ścieżki pacjenta od pojawienia się pierwszych objawów choroby do postawienia prawidłowego rozpoznania i zastosowania skutecznego leczenia, tak aby wyeliminować opóźnienia diagnostyczne. W zakresie chorób reumatycznych sięgają one, w zależności od rozpoznania, nawet kilku lat. Ośrodkiem koordynującym przebieg pilotażu ma być Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji. Zakwalifikowano już pierwsze ośrodki, które będą realizowały świadczenia w jego ramach. Jako środowisko nadal oczekujemy na precyzyjne określenie warunków ich finansowania.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Start pilotażu KOWZS. Polska przykładem dla innych państw?

Warto przypomnieć, że rok 2023 r., a także poprzedni, przyniósł istotną poprawę w zakresie finansowania świadczeń w dziedzinie reumatologii zarówno w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej, jak i w warunkach szpitalnych. Pozytywne zmiany pozwalają na korzystniejsze finansowo rozliczanie włączania pacjentów z wczesnymi postaciami zapaleń stawów do procesu diagnostyki i leczenia.

Podobnie jak w 2022 r., także w mijającym roku środowisko oczekuje, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie w większym stopniu pokrywał koszty realizacji nadwykonań, dzięki czemu miałaby szansę poprawić się kondycja finansowa oddziałów reumatologicznych. Z informacji przekazywanych przez wojewódzkich konsultantów wynika jednak, że nadal są regiony, gdzie nadwykonania nie są finansowane na bieżąco. Ma to istotne konsekwencje dla praktyki klinicznej, ponieważ z tego powodu część ośrodków nie jest przez to w stanie kwalifikować nowych pacjentów do leczenia biologicznego.

W 2023 r. uzyskaliśmy dostęp do kolejnych opcji terapeutycznych, dzięki czemu standard leczenia pacjentów z chorobami reumatycznymi w Polsce zbliżył się do europejskiego. W ramach programu lekowego chorzy uzyskali dostęp do dwóch inhibitorów interleukiny 23: risankizumabu i guselkumabu. To interesująca opcja terapeutyczna dla pacjentów z łuszczycowym zapaleniem stawów, w przebiegu którego dominują zmiany skórne, bo leki hamują je równie skutecznie, jak te o charakterze stawowym.

W mijającym roku uzyskaliśmy także dostęp do inhibitora kinazy janusowej 1 — filgotynibu. To lek, z którym wiążemy spore nadzieje, ponieważ badania kliniczne wykazały jego wysoką selektywność, co powinno przełożyć się na wyższe bezpieczeństwo stosowania. Ostatnie decyzje refundacyjne pozwoliły nam również kwalifikować do terapii z wykorzystaniem inhibitorów interleukiny 17 pacjentów z nieradiologiczną postacią spondyloartropatii, co pozwala znacząco zahamować postęp choroby i zapobiec inwalidyzacji pacjentów.

Kolejną pozytywną zmianą w obszarze reumatologii było poszerzenie wskazania do leczenia nintedanibem o pacjentów z włóknieniem płuc w przebiegu chorób tkanki łącznej poza twardziną układową. W 2023 r. na obszarze Unii Europejskiej w leczeniu tocznia rumieniowatego układowego o umiarkowanym i ciężkim przebiegu zarejestrowano lek biologiczny anifrolumab. Mamy nadzieję, że jego wdrożenie do praktyki klinicznej pozwoli u dużej części pacjentów zredukować liczbę przyjmowanych steroidów, a co za tym idzie zminimalizować liczne działania niepożądane tego rodzaju leczenia.

Od kilku już lat jako środowisko postulujemy wyodrębnienie biosymilarów z programów lekowych i „wyprowadzenie” tej kategorii leków do refundacji aptecznej lub AOS. Zmiany w tym zakresie w 2023 r. pozytywnie zaopiniowała Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, nadal czekamy jednak na ostateczną decyzję Ministerstwa Zdrowia. Dziś ośrodki prowadzące programy leczenia biologicznego ze względu na braki finansowe i kadrowe nie są w stanie kwalifikować nowych pacjentów do terapii. Wyzwaniem na kolejny rok i następne lata będzie więc ich odciążenie, szczególnie w zakresie obowiązków administracyjnych związanych z prowadzeniem programu leczenia biologicznego.

W 2021 r. na Oddziale Klinicznym Reumatologii i Immunologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie rozpoczęły się prace nad stworzeniem pierwszego w Polsce rejestru chorób reumatycznych. W mijającym roku udało się w te prace zaangażować kilka innych ośrodków. Obecnie rejestr obejmuje ponad 1200 pacjentów, a prace nad jego poszerzeniem stale trwają.

W 2023 r. jako środowisko świętowaliśmy także 70. rocznicę powstania pierwszego akademickiego ośrodka reumatologii, co miało miejsce jeszcze w latach 50. w Poznaniu.