Profilaktyka przed zabiegiem ortopedycznym

Na pytanie odpowiada dr n. med. Dariusz Chmielewski, adiunkt Katedry i Kliniki Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu Akademii Medycznej w Warszawie:

Stosowanie profilaktyki żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej u pacjentów poddawanych dużym operacjom ortopedycznym (zalicza się do nich alloplastyki stawów biodrowych i kolanowych oraz tzw. operacje biodra, czyli zespolenia po złamaniach bliższego końca kości udowej, osteotomiach miednicy i kości udowej) jest tematem licznych analiz i opracowań publikowanych w ostatnich latach. W 2003 roku została powołana w naszym kraju przez konsultanta krajowego ds. ortopedii i traumatologii narządu ruchu grupa ekspertów, której zadaniem było opracowanie zasad stosowania profilaktyki przeciwzakrzepowej w zakresie tej specjalności. Dokument, który był przygotowany i opublikowany w styczniu 2004 roku, uwzględniał wszystkie dotychczasowe dane na ten temat. Został zaktualizowany w 2005 roku w związku z pojawieniem się nowych doniesień. Zaleca on stosowanie w profilaktyce leków o udowodnionej w badaniach klinicznych skuteczności w zapobieganiu powikłaniom zakrzepowo-zatorowym w tej specyficznej grupie pacjentów, tj. enoksaparyny i nadroparyny - niskocząsteczkowych pochodnych heparyny. Poza nimi skutecznością wykazał się również inny preparat - fondaparinux, choć pewne zastrzeżenia w zakresie jego szerszego wykorzystania może budzić zwiększona liczba krwawień okołooperacyjnych występujących w czasie stosowania.
Na terenie Stanów Zjednoczonych i w nielicznych ośrodkach brytyjskich używana jest warfaryna. Nie ma ona rejestracji zezwalającej na stosowanie jej w profilaktyce żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej na terenie Polski i Europy. Specjaliści europejscy skupieni w ETFET (European Task Force for sharing Expertise in Trombosis) uważają, że przy obecnym stanie wiedzy i na podstawie dotychczasowych wyników wiarygodnych badań klinicznych nie można mówić o możliwości stosowania antagonistów witaminy K w profilaktyce żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej u pacjentów poddawanych operacjom ortopedycznym, choć VII Konferencja ACCP (American College of Chest Physicians) podaje warfarynę jako lek zalecany w takim wskazaniu.
W rozdziale dotyczącym nowych leków przeciwzakrzepowych, opublikowanym w materiałach końcowych tej konferencji, można znaleźć informację na temat zakończenia badań nad skutecznością doustnego preparatu melagatran/ximelagatran w profilaktyce żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej po dużych operacjach ortopedycznych. Materiał ten został opublikowany we wrześniu 2004, a 14 lutego 2006 roku firma Astra-Zeneca, producent leku Exanta (melagatran/ximelagatran) ogłosiła, że dobrowolnie wycofuje go z rynku i przerywa wszystkie trwające badania kliniczne z tym preparatem.
Obecnie prowadzone są liczne badania nad innymi preparatami doustnymi, jak dabigatran. Kiedy zostaną opublikowane wyniki tych prac i potwierdzona zostanie zarówno skuteczność, jak i bezpieczeństwo stosowania nowych preparatów (co w świetle ostatnich wydarzeń wydaje się nie mniej istotne), zostaną one włączone do aktualnie obowiązujących zasad profilaktyki przeciwzakrzepowej.