Rozczarowanie skutecznością gefitynibu w wydłużaniu przeżycia w niedrobnokomórkowym raku płuc

Gefitynib jest inhibitorem kinazy tyrozynowej receptora dla epidermalnego czynnika wzrostu (EGFR-TKI), a zatem powinien wybiórczo blokować szlak przekazywania sygnałów związanych z namnażaniem i przeżyciem komórek niedrobnokomórkowego raka płuc (NDRP). We wcześniejszych randomizowanych badaniach klinicznych III fazy (INTACT, EAP) wykazywano, że zastosowanie Iressy powoduje zatrzymanie rozwoju choroby nowotworowej u około 50 proc. pacjentów (J. Clin. Oncol. 2003, 21: 2237-2246; JAMA 2003, 290: 2149-2158; Proc. Am. Soc. Clin. Oncol. 2004, 23: 628). Wśród zalet terapii Iressą wymieniano: jej niewielką toksyczność (NEJM 2004, 350: 2129-2139), łagodne skutki uboczne oraz możliwość doustnego podawania preparatu. Przypuszczano, że gefitynib może okazać się skuteczny także w leczeniu innych rodzajów nowotworów, których mechanizm proliferacji związany jest z aktywnością EGRF. Powyższe przesłanki zadecydowały o przyznaniu Iressie podczas trzeciego dorocznego rozdania nagród za największe osiągnięcia w dziedzinie farmacji Pharmaceutical Achievement Awards, które odbyło się w sierpniu 2004 r. w Bostonie - tytułu Onkologicznego Leku Roku.
Niestety, już wstępna analiza wyników zakończonego w grudniu 2004 r. badania ISEL (Iressa Survival Evaluation in Lung cancer), przeprowadzonego na 1692 pacjentach z 30 krajów wykazała, że terapia Iressą jest nieskuteczna. Chociaż powodowała zmniejszenie rozmiarów nowotworu, nie prowadziła do istotnego wydłużenia życia pacjentów w porównaniu z podawaniem placebo. Pełne wyniki badania zostaną zaprezentowane w pierwszej połowie 2005 r. Producent Iressy ma nadzieję, że preparat okaże się pomocny w leczeniu niektórych określonych grup pacjentów.
Iressa została zarejestrowana w USA w maju 2003 r. Obecnie sprzedawana jest w 30 krajach (w Europie tylko w Szwajcarii). Dotychczas leczenie gefitynibem zastosowano u ponad 194 tys. chorych.
Ex aequo z Iressą tytuł Onkologicznego Leku Roku przyznano preparatowi Velcade (bortezomib) firmy Janssen-Cilag, stosowanemu w terapii szpiczaka mnogiego. Bortezomib jest substancją hamującą aktywność proteasomów (enzymów degradujących białka wewnątrzkomórkowe związane z ubikwityną), a wyniki badań klinicznych potwierdzające jego skuteczność w zwalczaniu raka szpiku kostnego opublikowano na łamach Clinical Cancer Research (2004, 10: 3954-3964) i Oncology (2004, 1299: 1201). Velcade został zarejestrowany w maju 2003 r. przez amerykański Urząd ds. Żywności i Leków (FDA) i w kwietniu 2004 r. przez Komisję Europejską ze wskazaniem do zastosowania u pacjentów chorujących na szpiczaka mnogiego, którzy leczeni już byli co najmniej dwiema innymi metodami, lecz stwierdza się u nich dalszy rozwój choroby. Wstępne badania kliniczne wskazują na efektywność preparatu Velcade również w leczeniu raka płuca, jelita grubego i trzustki.