Sztuczna inteligencja wspomaga diagnostykę i edukację dermatologiczną

Pomoc dla pacjentów z łysieniem plackowatym

Osobiście najbardziej cieszy mnie postęp dotyczący leczenia chorób przebiegających z łysieniem. Dostępne są dwa nowe leki dla osób z ciężką postacią łysienia plackowatego.

Obydwa leki - baricytynib i ritlecytynib - są inhibitorami JAK. Są to pierwsze w historii leki zarejestrowane do leczenia łysienia plackowatego, dokładnie przebadane pod kątem skuteczności i bezpieczeństwa. Dotychczas stosowane leki wykazywały pewną skuteczność, ale nie były przedmiotem szczegółowych badań klinicznych w łysieniu plackowatym. Pacjenci byli, i przez pewien czas zapewne jeszcze będą, leczeni poza wskazaniami rejestracyjnymi.

Dużym problemem pozostaje to, że te nowe leki są bardzo drogie i nie są refundowane. W przypadku baricytynibu wynika to z decyzji producenta, natomiast ritlecytynib jest lekiem na tyle nowym, że minister zdrowia zapewne nie miał jeszcze możliwości podjęcia w tej sprawie decyzji. Niewątpliwie jest to wyzwaniem na 2024 r. dla nowego ministra i oczekiwaniem wielu dzieci i dorosłych z łysieniem plackowatym.

Warto podkreślić, że łysienie plackowate, niezależnie od aspektów zdrowotnych, bardzo zmienia życie. Wpływa na decyzje w życiu zawodowym, towarzyskim i prywatnym. Dla dzieci dodatkowym problemem bywa stygmatyzacja i brak zrozumienia ze strony rówieśników. Osoby z łysieniem plackowatym są mistrzami kamuflażu, a ujawnienie choroby przed innymi niektórzy pacjenci określają znanym z innych dziedzin sformułowaniem „coming out”.

Cieszę się, że mamy w Polsce czołowych międzynarodowych ekspertów w zakresie leczenia łysienia plackowatego, autorów europejskich rekomendacji diagnostyczno-terapeutycznych. Najnowsze rekomendacje europejskie, koordynowane przez zespół polskich dermatologów, były opracowywane w 2023 r. i zostaną opublikowane prawdopodobnie w styczniu 2024 r.

Nowe terapie w łuszczycy, AZS, bielactwie

W terapii łuszczycy jest dostępnych wiele doskonałych leków, ale z nowości 2023 r. warto odnotować najnowszy lek przeciwłuszczycowy - bimekizumab. Jest on lekiem biologicznym, inhibitorem interleukiny 17 stosowanym w iniekcjach podskórnych. Otwiera nowe możliwości terapeutyczne dla osób, które nie odpowiadały na inne metody leczenia i poszerza możliwości terapeutyczne dermatologów zatrudnionych w dużych ośrodkach mających odpowiednie umowy z NFZ.

Poszerzyły się również możliwości leczenia atopowego zapalenia skóry (AZS). Poza dostępnymi wcześniej lekami, mamy teraz również do dyspozycji nowy inhibitor JAK, abrocytynib i nowy lek biologiczny, tralokinumab. Trwają prace nad nowymi preparatami w kremach do stosowania zewnętrznego. Można przypuszczać, że będą zarejestrowane w 2024 r.

W bielactwie jeszcze czekamy na przełom terapeutyczny, ale pewnym zwiastunem może być wejście na rynek preparatu w kremie z ruksolitynibem. Trwają badania nad innymi, nowymi możliwościami terapeutycznymi, w tym również nad skutecznością inhibitorów JAK w bielactwie.

Można powiedzieć, że w dermatologii rok 2023 był rokiem inhibitorów JAK. To był główny temat polskich i międzynarodowych konferencji dermatologicznych oraz największa nowa nadzieja dla wielu pacjentów z ciężkimi chorobami dermatologicznymi

Zaglądanie sondą pod skórę eliminuje biopsje chirurgiczne

Mamy również nowe możliwości diagnostyczne. Nową metodą, bardzo przydatną w rozpoznawaniu chorób skóry jest LC-OCT (ang. line-field confocal optical coherence tomography). To technika, która daje możliwość nieinwazyjnego „zaglądania pod skórę”. Dzięki zastosowaniu artyficjalnej (sztucznej) inteligencji (AI) możemy po dotknięciu sondą dowolnego miejsca na skórze odtworzyć obraz 3D wszystkich warstw naskórka, skóry i tkanki podskórnej z histologiczną dokładnością. W wielu chorobach możemy już tą metodą zidentyfikować nieprawidłowości i zrezygnować z typowych biopsji chirurgicznych.

Dermatopatolodzy słusznie nie lubią, gdy używam uproszczonego sformułowania „elektroniczna biopsja”. Ten uproszczony system nie daje bardzo dużych powiększeń, obraz jest czarno-biały i nie ma możliwości dodatkowych badań (barwień) pod kątem poszczególnych chorób, w tym w szczególności nowotworowych. Natomiast nie budzi wątpliwości, że jest to przełom w diagnostyce dermatologicznej i na pewno będzie dalej udoskonalany. Cieszę się, że nasza klinika jest pierwszą w Polsce i jedną z niewielu w Europie, które posiadają taki sprzęt.

Innowacje w edukacji dermatologicznej

Gdy mówię o nowoczesnej technologii, to nie mogę nie wspomnieć o nowych systemach edukacji dermatologicznej, opartych na możliwościach AI. Szczególnie cieszy stworzony w Polsce symulator medyczny TutorDerm, który docelowo będzie służył do nauki różnych aspektów dermatologii, a dziś już jest doskonałym narzędziem np. do nauki laseroterapii dermatologicznej. W opracowaniu jest artyficjalna strzykawka. Student trzyma w ręku sztuczną strzykawkę i podaje preparat artyficjalnemu pacjentowi, a system wyłapuje i podsumowuje wszystkie ewentualne niedoskonałości zastosowanej metody wstrzyknięcia preparatu.

W ostatnich latach powstało wiele aplikacji do potencjalnego zastosowania w dermatologii. Wiele z nich nie sprawdza się w świecie rzeczywistym. W szczególności za wczesne jest oczekiwanie, że artyficjalny system zidentyfikuje na skórze nowotwór lub rozpozna chorobę. Natomiast cieszę się bardzo, że w 2023 r. dużo czasu poświęciliśmy na udoskonalenie aplikacji edukacyjnej do nauki trichoskopii. Aplikacja, mTrichoscopy, stworzona w Polsce jakiś czas temu, okazała się w środowisku dermatologów międzynarodowym hitem. W tym roku podjęto decyzję, aby tę aplikację unowocześnić i rozszerzyć jej możliwości. Efekty będą widoczne już w 2024 r. Każdy dermatolog będzie mógł sprawdzić i poszerzyć swoją wiedzę trichoskopową dzięki tej nowej aplikacji.

Tak więc w zakresie diagnostyki i edukacji dermatologicznej rok 2023 jest niewątpliwie rokiem sztucznej inteligencji.

Jubileusz Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego

W sprawach organizacyjnych największym wydarzeniem 2023 r. było 100-lecie Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego w Lublinie. Rocznicę uczciliśmy książką na temat historii polskiej dermatologii, filmem o doskonałych polskich dermatologach ostatnich stu lat i zjazdem, który odbył się w Lublinie.

Nowym prezesem naszego Towarzystwa został prof. Jacek Szepietowski. Korzystam też z okazji, aby podziękować wszystkim dermatologom za przyznanie tytułu honorowego prezesa Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego na zakończenie mojej 7-letniej kadencji jako prezesa PTD.