Błędne koło w leczeniu łuszczycy

Blokada receptorów beta
Z preparatów farmakologicznych odpowiedzialnych najczęściej za wysiew łuszczycy wymienia się beta-blokery, stosowane powszechnie w nadciśnieniu, arytmii i dusznicy bolesnej. Zaliczane do tej grupy propranolol, metoprolol oraz atenolol blokują receptor beta-adrenergiczny, czego wynikiem jest zmniejszona aktywność ATP-azy. Ma to swoje odbicie w przyspieszonej proliferacji i wzmożonej ruchliwości leukocytów wielojądrzastych, neutrofilów i makrofagów. Zmiany łuszczycowe, jakie mogą wystąpić przy stosowaniu wymienionych środków są wynikiem raczej blokady receptorów beta na komórkach epidermalnych, w tym limfocytów T niż mechanizmami bezpośrednio immunologicznymi, alergicznymi czy toksycznymi.
Alternatywa w terapii
Do silnych prowokatorów należą też sole litu stosowane w depresji oraz leki przeciwmalaryczne (Arechina). Do leków rzadziej prowokujących wysiewy zmian chorobowych zalicza się fenylbutazol (Butapirazol), indometacynę (Metindol), salicylany, sulfonamidy (sulfasalazyna), niektóre antybiotyki - ampicylinę, tetracyklinę. Opisywane są przypadki zaostrzenia zmian chorobowych po leczeniu klonidyną (Haemiton), amizepiną, hygrotonem. Zdarza się, że lecząc choroby towarzyszące u pacjenta z łuszczycą, te wysiewy skórne ulegają zaostrzeniu.
"Ważne jest, aby lekarz ordynujący leki u chorego z wywiadem łuszczycowym unikał podawania tych preparatów, mając do dyspozycji szeroką gamę innych środków farmakologicznych" - mówi dr n. med. Adam Borzęcki, dermatolog z NZOZ-u Med-Laser w Lublinie.
Łuszczycowe zapalenie stawów
"Kontrowersyjne jest nadal częste, zwłaszcza w Polsce, systemowe stosowanie kortykosteroidów u pacjentów z łuszczycowym zapaleniem stawów, a wręcz karygodne - leczenie tymi preparatami łuszczycy zwykłej" - uważa A. Borzęcki. Po początkowym efekcie terapeutycznym, przy próbie zmniejszenia dawek lub odstawienia leku następuje masywny wysiew zmian o charakterze erytrodermicznym lub też ostra postać łuszczycy krostkowej (typu von Zumbusch). Wielu autorów zaleca dostawowe podawanie kortykosteroidów w przypadkach zajęcia pojedynczych stawów w przebiegu łuszczycy stawowej ze względu na wybitnie korzystne działanie przeciwzapalne.
Łuszczyca a depresja
W łuszczycy zaburzenia psychiczne mają charakter w pełni dwukierunkowy. Dochodzi do wzajemnej indukcji i zaostrzania obu typów objawów, wydłużania i przeplatania epizodów chorobowych (dermatologicznych i psychopatologicznych).
Użycie litu, środka standardowo podawanego w przypadkach dwubiegunowych zaburzeń nastroju, jest tu niedopuszczalne. W tych przypadkach należy rozważyć zastosowanie leków antyepileptycznych (walproiniany, lamotrygina) bądź niektórych neuroleptyków o potencjale normotymizującym (olanzapina). Powikłania dermatologiczne po nowoczesnych lekach przeciwdepresyjnych są rzadkie, biorąc pod uwagę powszechność stosowania tych leków. Należy jednak zachować ostrożność. Dotyczy to w szczególności antydepresantów z grupy SSRI (selective serotonin reuptake inhibitors). Opisywano prowokację zmian łuszczycowych po paroksetynie, fluoksetynie oraz trazodonie.
Jednocześnie na łuszczycę i depresję
Z powyższych powodów intrygująca wydaje się wizja jednoczesnego leczenia łuszczycy i zaburzeń lękowo-depresyjnych za pomocą tych samych środków. Takim potencjałem charakteryzują się omega-3 nienasycone kwasy tłuszczowe (dieta rybna: tuńczyk, makrela, sardynki), które posiadają uznane właściwości immunomodulujące, oddziałując przeciwłuszczycowo i przeciwdepresyjnie.
Zastosowanie bupropionu, leku używanego powszechnie w leczeniu depresji i uzależnienia od nikotyny, przyniosło 60-80 proc. poprawę w grupach pacjentów z atopowym zapaleniem skóry i (niezależnie) łuszczycą. Analogicznymi, synergicznymi właściwościami miałyby charakteryzować się blokery receptorów dla substancji P, tj. neurokininy-1, NK-1 (Nowa Medycyna 2002, 116: 40-42).
Nowo rejestrowane leki przeciwłuszczycowe są oceniane także w zakresie poprawy jakości życia. Przykładem może być alefacept, w przypadku którego dowodzi się skorelowanej poprawy zmian skórnych i jakości życia (Am. J. Clin. Dermatol., 2003, 4: 131-139).
"Są również doniesienia o zaletach kuracji łączonych, obejmujących dobrane środki przeciwłuszczycowe i przeciwdepresyjne. Na przykład poprzez zestawienie diflukortolonu z moklobemidem (i z placebo) wykazano (J. Am. Acad. Dermatol., 1998, 38: 197-200), iż dodatek antydepresanta poprawia nie tylko stan psychiczny w zakresie lęku i depresji, ale również powoduje ustępowanie wykwitów łuszczycowych" - podkreśla dr A. Borzęcki.
Ważne jest poznanie wszystkich czynników prowokujących wysiewy zmian łuszczycowych, dokładne przeprowadzenie wywiadu chorobowego, bardzo ostrożne leczenie chorób współistniejących, zwłaszcza nadciśnienia, schorzeń kardiologicznych i depresji. W przypadku braku efektów terapeutycznych w leczeniu czynnych zmian łuszczycowych lub też częstych nawrotów choroby należy szukać przyczyny oraz czynników prowokujących.