Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt

Na pytanie odpowiada: dr Iwona Marycz-Langner, dermatolog, Epi-centrum Laser Clinic Warszawa:

Skóra niemowlęcia jest prawie dwukrotnie cieńsza niż skóra dorosłego. Bardzo delikatna, jest narażana codziennie na kontakt z bakteriami i wirusami, słońcem, substancjami chemicznymi zawartymi w kosmetykach i detergentami w środkach piorących. Musi walczyć z utratą ciepła i przegrzaniem. Broniąc się, reaguje mniej lub bardziej nasilonymi objawami różnych schorzeń dermatologicznych.

Łojotokowe zapalenie skóry (infantile seborrheic dermatitis, ISD) jest obok potówek, pieluszkowego zapalenia skóry i atopowego zapalenia skóry jedną z najczęściej występujących chorób skóry u noworodków i niemowląt.

Główną rolę etiopatogenetyczną w tym schorzeniu odgrywa wzmożone wydzielanie łoju wskutek działania androgenów matki lub własnych dziecka w pierwszych tygodniach życia, a poza tym zakażenie drożdżakowe skóry i przewodu pokarmowego wywołane przez Candida albicans. Ze zmian skórnych niemowląt z ISD często wyhodować można również drożdżaki lipofilne - Pityrosporum ovale. U dzieci chorujących na ISD stwierdza się także skłonność do alergii.

Zapalenie łojotokowe skóry niemowląt może występować w dwóch postaciach klinicznych: jako ciemieniucha bądź jako zapalenie pieluszkowe (diaper rash).

Ciemieniucha - objawy

Ciemieniucha charakteryzuje się obecnością na skórze owłosionej głowy w okolicy szczytu czaszki i ciemiączka ognisk rumieniowo-wysiękowych, złuszczających, z nawarstwionymi żółtymi, tłustymi strupami i łuskami. Zmiany te mają cechy wyprysku. Czasem proces chorobowy rozszerza się na otaczającą skórę gładką, zajmując czoło, skronie, okolice małżowin usznych, szyję, a nawet tułów. Ciemieniucha zazwyczaj pojawia się między drugim i dziesiątym tygodniem życia, a ustępuje samoistnie ok. 8. miesiąca. 

Zapalenie pieluszkowe - objawy

Zmiany zapalenia pieluszkowego mają charakter wyprzeniowy i przebiegają pod postacią ostrego stanu zapalnego w miejscu przylegania pieluszki. Przy dużym nasileniu zmian, w przypadkach zaniedbanych może nawet dojść do powstania rozpadlin w fałdach pachwinowych i międzypośladkowych oraz wystąpienia wtórnego zakażenia.

Należy podkreślić, że na podstawie obrazu klinicznego w okresie niemowlęcym prawie nie można odróżnić łojotokowego zapalenia skóry niemowląt od zmian atopowych. Od kilku lat mówi się nawet o możliwości związku łojotokowego zapalenia skóry z atopowym zapaleniem skóry (AZS).

Leczenie łojotokowego zapalenia skóry

Miejscowo w leczeniu łojotokowego zapalenia skóry u niemowląt, w zależności od charakteru wykwitów, stosuje się olejki zmiękczające łuski i strupy, okłady, kremy, aerozole z kortykosteroidami i lekami odkażającymi lub antybiotykami. Skuteczna jest terapia pochodnymi imidazolowymi (ketokonazolem, klotrymazolem i in.), ponieważ szybko powodują ustąpienie stanu zapalnego i eliminację drożdżaków chorobotwórczych.

W przypadku zmian bardzo nasilonych należy zastosować ogólnie leczenie przeciwalergiczne, a czasem nawet przez krótki okres kortykosteroidy.

W każdym przypadku należy pamiętać o prawidłowej pielęgnacji skóry dziecka. Do mycia głowy używać delikatnych, dostosowanych do wieku dziecka szamponów. Ciało, a zwłaszcza okolice pośladków i fałdów pachwinowych powinny być dokładnie myte delikatnymi preparatami, które zapewniają odpowiednie pH skóry i zachowują jej płaszcz hydrolipidowy. Częste zmienianie dobrej jakości pieluszek jednorazowych zapewni suchość skóry, dzięki zdolności pochłaniania moczu i luźnych stolców, a stosowany za każdym razem krem ochronny zabezpieczy przed podrażnieniem skóry.
W przypadku nasilonych i rozległych zmian warto zasięgnąć porady specjalisty.