Antykoncepcja doustna a rak

Nowotwór ten jest dość rzadki u młodych kobiet, czyli tych, które stosują antykoncepcję, a ryzyko jego wystąpienia wzrasta z wiekiem. Dlatego też istotne jest, jak długo po zaprzestaniu przyjmowania leków antykoncepcyjnych utrzymuje się ich efekt ochronny w odniesieniu do tego typu nowotworu.
Autorzy pracy dokonali analizy wyników 45 badań epidemiologicznych, w których brało udział 23 257 pacjentek z rakiem jajnika i 87 303 kobiet bez tego nowotworu. 7 proc. przypadków raka jajnika dotyczyło kobiet przed 35 rokiem życia, 11 proc. - kobiet 35-44-letnich, 25 proc. - kobiet 45-54-letnich, 30 proc. - kobiet 55-64-letnich i 27 proc. - kobiet jeszcze starszych. 31 proc. (7308) kobiet z rakiem jajnika i 37 proc. (32 717) kobiet bez tej choroby stosowało kiedykolwiek doustną antykoncepcję, a średni czas jej stosowania wynosił odpowiednio 4,4 i 5 lat. Analiza danych wykazała, że stosowanie doustnych leków antykoncepcyjnych znamiennie zmniejszało ryzyko zachorowania na raka jajnika (względne ryzyko 0,73, p<0,0001). Co więcej, im dłużej leki te były stosowane, tym ryzyko zachorowania było niższe: każde 5 lat leczenia obniżało to ryzyko o 20 proc. (p<0,0001); w porównaniu z kobietami niestosującymi doustnej antykoncepcji, u kobiet stosujących ją przez 15 lat ryzyko to było niższe aż o 50 proc.
Uzyskane wyniki znormalizowano względem czynników, które również mogą mieć wpływ na ryzyko zachorowania na raka jajnika: pochodzenia etnicznego, wykształcenia, wieku w chwili porodu pierwszego dziecka, raka piersi u krewnych, wieku pierwszej miesiączki, menopauzy, stosowania hormonalnej terapii zastępczej, wzrostu, masy ciała, BMI, spożycia alkoholu i palenia tytoniu. Wszystkie te czynniki zmieniały 20-procentowy spadek ryzyka po 5 latach stosowania doustnej antykoncepcji jedynie o 1 proc. Kobiety z rakiem jajnika zaprzestały stosowania doustnych leków antykoncepcyjnych średnio 18,6 lat przed rozpoznaniem choroby. Im mniej czasu upłynęło od zaprzestania przyjmowania doustnych leków antykoncepcyjnych, tym ryzyko zachorowania na raka jajnika było niższe. W porównaniu z kobietami, które nigdy nie stosowały takiej terapii, u kobiet, które zaprzestały jej stosowania nie więcej niż 10 lat wcześniej, względne ryzyko zachorowania na raka jajnika było niższe o 29 proc. Jeśli doustną antykoncepcję przerwano 10-19 lat wcześniej, ryzyko było niższe o 19 proc.; jeśli przerwano ją 20-29 lat wcześniej - ryzyko pozostawało niższe o 15 proc. Oznacza to, że korzystny wpływ stosowania leków antykoncepcyjnych był rzeczywiście długotrwały.
Ponieważ dawki hormonów w lekach antykoncepcyjnych stosowanych w latach 60. XX wieku były co najmniej 2-krotnie wyższe niż później, autorzy pracy sprawdzili również, czy miało to wpływ na ryzyko zachorowania na raka jajnika: uzyskane wyniki nie potwierdziły, by miało to znamienny wpływ na ryzyko zachorowania na nowotwór tego narządu.

Źródło: Lancet 2008, 371: 303-314.